Gağan, Newroz ve misafirler için pişirilen zirfet, Kürt kültürünün vazgeçilmez bir parçası. Dersimliler de, bazen küskünleri barıştıran, bazen de bir kutlamanın parçası haline gelen zirfet için ‘Biz kültürümüzü yaşatacağız’ diyor
Kürt halkı asimilasyon politikalarına rağmen sahip oldukları kültür ve değerlerden vazgeçmiyor. Bölgenin bir çok ilinde olduğu gibi Desim’de de özel misafirler, kutsal günler için yapılan zirfet, farklı isimlerle de anılıyor. Babuko, şîr veya zerfet, aynı zamanda Dersim kültüründe de sofraların vazgeçilmez bir yerinde duruyor. Ayrıca toplumda küskün olan birey ve toplulukların birbirleriyle kaynaşmalarını sağlamak için yapılan zirfet, insanları aynı sofrada buluşturmasına neden oluyor. Pir ve raibelerin vasıtasıyla küskünleri aynı sofrada buluşturan ve bir tepside yuvarlak, içi oyuk kömbe arasına yerleştirilen zirfete sofrada bulunanlar ellerini uzattıkları sırada el teması nedeniyle aradaki küskünlük sona eriyor. Doğal toplumda komünal yaşamın bir parçası olan paylaşma kültürü bu yemekle devam ettirilirken, kutsal günler ve uzak yollardan gelen misafirler için yapılan en değerli yemek olarak görülüyor. İçine giren malzemelerin de farklılık gösterdiği bu kültürel yemek, temel olarak un, su ve tuz ile yapılıyor.
‘Pay edilir’
Özellikle küskünleri bir araya getirmek ve misafirlerin ağırlandığı zamanlar zirfetin sofralardan eksilmediğini dile getiren Yemoş Atmaca,“Pirlerimiz ve raibelerimiz geldiği zaman zirfet yemeği yapılır. Birbirlerinin gönlünü almak için komşular davet edildiğinde yapılır, ayrıca uzaktan gelen misafirler için de yapılıyor. Misafirler geldiğinde rahat oturmaları için yere boydan boya döşekler serilirdi. Yakılan ateşe göme atılırdı. Zirfet yemeğini ortaya koyar herkes kaşıklayıp yerdi. Bununla birlikte ekonomik durumu olmayanlar Zirfet yemeğini yapamıyorlardı. Durumu olanlar da her Perşembe Zirfet yemeğini pişirir durumu olmayan aileleri evlerine konuk ederler veya pay edilirdi” dedi.
‘Kültürümüzü yaşatacağız’
Zirfet yemeğinin Alevi kültüründeki öneminde değinen Atmaca, yöresel yemekleri bugüne kadar taşımayı görev edindiğini söyledi. Atmaca, “Zirfetin yanı sıra kültürümüze ait lokma, çökelekli göme, şire qode, keşkek, gırık yapıyoruz. Biz geleneklerimizi kültürlerimizi büyüklerimizden öğrendik. Ben de kendi çocuklarıma öğretiyorum. Bu kültürlerin kaybolmaması için nesilden nesille aktaracağız. Bizi ne kadar asimile etmeye kalkarlarsa kalksınlar biz kültürümüzü yaşatacağız” dedi.
Cemlerde zirfet dağıtılır
Zirfet misafirlere ve küslere ikram edilmenin yanı sıra birçok kutsal günlerde de sofraya getiriliyor. Gelen yeni yılı kutlamak için yapılan Gağan geleneğinde her evde pişirilen Zirfet, köyün ortasında şarkılar ve türküler eşliğinde dağıtılır. Newroz kutlaması için yine pişirilen zirfet, herkese pay edilir, Hızır’a lokma diye atfedilir. Her Perşembe gerçekleşen cemlerde zirfet dağıtılır. Zirfet, babuko ya da şîr Aleviler için kültürün devamı niteliğindedir.
DERSİM
